Với lợi thế có cảnh quan thiên nhiên thơ mộng, hữu tình bên những nếp nhà sàn đơn sơ, đậm bản sắc dân tộc Mường cùng những tập tục, lối sống, văn hóa ẩm thực phong phú của người dân địa phương là điều kiện thuận lợi để xóm Mỗ, xã Bình Thanh, huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình phát triển du lịch cộng đồng. Ngày 30/7/2024 Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh ký Quyết định số 1419/QĐ-UBND về việc công nhận Điểm du lịch cộng đồng xóm Mỗ.

Toàn cảnh xóm Mỗ, điểm du lịch cộng đồng

Điểm du lịch cộng đồng xóm Mỗ, xã Bình Thanh, huyện Cao Phong nằm trong không gian phát triển của Khu du lịch Hồ Hòa Bình, cách trung tâm thành phố Hòa Bình khoảng 10 km, là điểm đến đầy hấp dẫn, thu hút rất đông đảo du khách trong nước và nước ngoài. Vẻ đẹp của phong cảnh núi non, của những ngôi nhà sàn đơn sơ, những khu vườn cây trái bạt ngàn khiến du khách mỗi khi đặt chân đến điểm du lịch cộng đồng xóm Mỗ đều cảm nhận được cuộc sống thanh bình, ấm áp của đồng bào dân tộc Mường nơi đây.

Xóm Mỗ nằm trong thung lũng, phía trên và phía dưới là những thửa ruộng bậc thang đổi màu theo mùa vụ, xung quanh là đồi núi. Đây là bản của  đồng bào dân tộc Mường sinh sống với những ngôi nhà sàn truyền thống, những vườn cây ăn trái trĩu quả. Xóm Mỗ có 195 gia đình và 767 nhân khẩu. Điểm nổi bật tạo nên sức hút cho Bản Giang Mỗ là những ngôi nhà sàn cổ hình con rùa của người Mường. Những ngôi nhà sàn này gắn với phong tục, tập quán và đời sống sinh hoạt hàng ngày của người Mường, và cũng là điểm đặc biệt trong mô hình du lịch cộng đồng ở đây. Thông thường, những ngôi nhà sàn của người dân nơi đây được xây dựng dựa lưng vào thế đất cao như sườn đồi, sườn núi để đón nhận khí trời và khô ráo hơn, thuận tiện cho cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày. Những ngôi nhà sàn của người dân nơi đây được chia thành  ba khu vực: Phần sát mái là những cây tre lớn để lưu trữ lương thực và đồ dùng gia đình, không gian chính giữa là nơi sinh hoạt và nghỉ ngơi, tiếp đón khách, và phần dưới cùng là nơi nhốt gia súc và chứa dụng cụ sản xuất. Hiện nay, để phù hợp với nếp sống mới, đảm bảo vệ sinh và để đón du khách, khu vực nuôi gia súc, gia cầm đã được tách biệt, phần dưới của nhà sàn được thiết kế cao ráo, sạch sẽ, là nơi chứa đồ dùng hoặc là nơi đón tiếp khách, nơi sinh hoạt của gia đình. Bếp cũng là một phần quan trọng trong ngôi nhà sàn Mường tại đây. Bếp được coi là linh hồn của ngôi nhà và không chỉ đơn thuần là nơi chuẩn bị đồ ăn, mà còn là nơi diễn ra các hoạt động chính trong gia đình. Bếp luôn được người Mường coi trọng và giữ gìn để tiếp đón khách du lịch và tiến hành các cuộc trò chuyện thân mật, mời cơm trong không gian ấm cúng bên bếp lửa.

Văn hóa Mường còn được người dân địa phương gìn giữ nguyên vẹn

Năm 2021, Hợp tác xã DLCĐ xóm Mỗ được thành lập với 30 thành viên. Hiện hợp tác xã  có hai câu lạc bộ đang hoạt động khá hiệu quả: câu lạc bộ sưu tầm và giới thiệu văn hóa dân gian truyền thống của người Mường và câu lạc bộ truyền dạy dân ca, dân vũ dân tộc Mường. Từ khi đi vào hoạt động đến nay, Hợp tác xã du lịch cộng đồng xóm Mỗ đã đón hơn 40 ngàn du khách trong và ngoài nước đến tham quan. Khách du lịch đến xóm mỗ có thể tận hưởng không gian yên tĩnh với bầu không khí trong lành; Du khách có để đi bộ thăm bản, check in bên những thửa ruộng bậc thang hay thăm các trang trại, xem cảnh sinh hoạt thường ngày của người dân địa phương; Khách có thể nghỉ qua đêm tại các homestay được trang bị những tiện nghi cơ bản như phòng nghỉ cộng đồng có ga gối sạch sẽ, phòng tắm có nước nóng, nhà vệ sinh đảm bảo, các bữa ăn được phục vụ đa dạng theo nhu cầu của khách với các món ăn truyền thống như xôi nương, cơm Lam, cá suối, thịt lợn, gà bản địa, rau tự trồng tại vườn…

Xóm Mỗ đã đón khách du lịch từ những năm 1990 của thế kỷ trước. Với vị trí địa lý thuận tiện, cảnh quan đẹp đã thu hút hàng trăm ngàn lượt du khách tới thăm và tìm hiểu văn hóa dân tộc Mường. Đặc biệt, với sự quan tâm, hỗ trợ của tỉnh Hòa Bình và huyện Cao Phong, cơ sở hạ tầng xóm Mỗ đã từng bước được đầu tư xây dựng khang trang để phục vụ phát triển du lịch như: đường kết nối từ đường 435 vào bản, đường quanh xóm, bãi đậu xe, cầu qua suối, đội văn nghệ dân tộc, hướng dẫn kỹ năng đón tiếp khách và ngoại ngữ cho người dân. Việc UBND tỉnh Hòa Bình công nhận điểm du lịch cộng đồng xóm Mỗ sẽ góp phần vào việc bảo tồn văn hóa truyền thống, duy trì và phát triển điểm du lịch ngày một tốt hơn.