Trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, tại xóm Mỗ, xã Bình Thanh, huyện Cao Phong, Hoà Bình là nơi diễn ra những trận đánh rất quyết liệt giữa ta và địch, nơi đây gắn với chiến công diệt xe tăng Pháp của anh hùng Cù Chính Lan. Hiện nay, điểm di tích đã được xây dựng và trở thành điểm đến cho du khách và là nơi giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, phấn đấu, rèn luyện trở thành người chủ xây dựng quê hương, đất nước.

Cuối năm 1951, thực dân Pháp mở rộng cuộc tấn công ra vùng tự do của ta ở Hoà Bình, nhằm cắt đứt liên lạc giữa Việt Bắc và Khu III, Khu IV để dành lại quyền chủ động trên chiến trường chính. Trước tình hình đó, cuối tháng 11 năm 1951 Tổng quân Uỷ quyết định mở chiến dịch Hoà Bình.

Toàn cảnh điểm di tích

Trong trận đánh tại Giang Mỗ ngày 13/12/1951, khi quân Pháp lọt vào trận địa, quân đội ta đã nổ súng quyết liệt, diệt gọn một đại đội địch, lúc chuẩn bị rút thì xe tăng Pháp tới tiếp viện, bắn dữ dội vào đội hình của ta, chặn đường rút và làm nhiều chiến sỹ thương vong. Cù Chính Lan đã nhanh chóng nhảy lên xe tăng, kề tiểu liên vào khe hở trên tháp xe bóp cò, nhưng không diệt được địch do tiểu liên bị hóc, chiếc xe tăng vẫn vừa chạy vừa bắn, Cù Chính Lan đã kêu gọi đồng đội tập trung lựu đạn đến cho mình rồi lại tiếp tục nhảy lên, giật nắp quăng lựu đạn vào trong xe, giặc nhặt lựu đạn ném trả lại và lái xe tăng chuyển hướng. Thời cơ diệt xe tăng địch ngay trước mắt, với quyết tâm không để xe của địch chạy thoát và tạo thế chủ động cho đồng đội, Cù Chính Lan táo bạo mở chốt lựu đạn một lần nữa, chờ cho khói thuốc xì ra vài giây rồi mới ném vào buồng lái. Kết quả sự nỗ của anh là lựu đạn nổ, giặc bị tiêu diệt, quân đội ta phản công và giành thắng lợi.

Để ghi nhớ chiến công của người anh hùng Cù Chính Lan, của quân và dân ta, Năm 1993, Bộ Văn hóa - Thông tin (Nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du Lịch) ra quyết định công nhận điểm di tích lịch sử Cù Chính Lan là di tích quốc gia. Năm 1994, tỉnh Hòa Bình đã khởi công xây dựng khu di tích, dựng đài tưởng niệm Anh hùng diệt xe tăng. Đến năm 2008, Bộ VH-TT và tỉnh ta thống nhất di dời đài tưởng niệm về cơ sở mới tại xóm Mỗ I, xã Bình Thanh, huyện Cao Phong. Công trình được xây dựng trên tổng diện tích 3.638 m2, trong đó tượng và bệ tượng được chế tác từ nguồn nguyên liệu đá xanh Thanh Hóa có chiều cao 8,5 m, tổng thể tích 160,4 m3. 

Tượng đài chiến công anh hùng Cù Chính Lan

Đài tưởng niệm anh hùng Cù Chính Lan trong khu di tích như một biểu tượng của lòng dũng cảm, lòng yêu nước, niềm tự hào của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong tỉnh. Di tích nằm trong khuôn viên ngay cạnh đường giao thông đi trung tâm Hồ Hòa Bình, gắn với bản du lịch dân tộc Mường xóm Mỗ và tuyến du lịch Hồ Hoà Bình, là điểm đến lý tưởng cho du khách mong muốn trở lại thăm chiến trường xưa.